Yabancılar Hukuku

Yabancılar Hukuku

Yabancılar Hukukunun konusu geneli itibariyle gerçek kişilerin yabancı bir ülkedeki hukuki durumları, hak, yükümlülük ve statüleridir. Yabancı kavramının içerisine bir başka devletin uyruğunda olan kişilerin yanı sıra uyruksuz kişiler de dahildir. Uyrukluk devlet ile kişi arasındaki hukuksal bağdır.

Uyrukluk durumuna göre yabancıları ;

• Yabancı devlet uyrukları
• Birden çok uyrukluğu olanlar,
• Yurtsuzlar
• Sığınmacılar
• Ayrıcalıklı yabancılar
• Özel statülü yabancılar olarak ayırabiliriz.

Uluslararası Hukukta Yabancıların haklarına dair genel ilkeler:

• Yabancı ile uyruk arasında tam olarak eşitlik sağlanması
• Yabancılara hukuken bir kişilik olarak yaklaşılması ve kabul edilmesi,
• Devletler yabancıları ülkelerine kabul etmekle yükümlü değildir ancak ülkelerine giren kişilere karşı uygarlık seviyesinde davranmakla yükümlüdür.
• Yabancıların onuruna saygı gösterilmesi
• Yabancılara ihtiyaç duyduğunda hukuki yollara başvuru hakkı tanınması

Türk Hukukunda Yabancılar Hukuku

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında temel haklar ve hürriyetler yabancı ya da vatandaş ayrımı yapılmaksızın “herkese” tanınmıştır. Bunun yanı sıra sınırlama yapılacak ise bunun uluslararası hukuka uygun olması ve sadece kanunla sınırlama yapılması zorunludur. Yabancılar hukuku ile ilgili diğer makalemize buradan ulaşabilirsiniz.

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına dair iş ve işlemlerin yürütülmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla düzenlenmiş olup Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına ilişkin esasların düzenlenmesine ve vatandaşlık hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin usulleri kapsar.

Kanunda yabancı, “Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişi” olarak tanımlanmıştır. Ülkemizde “Türk soylu yabancılar” ayrıcalıklı yabancı statüsünde kabul edilmektedir. Türk soylulara çalışma, ikamet, meslek ve sanat icrasında ve diğer konularda ayrıcalıklar tanınmıştır. Göçmenler de ayrıcalıklı yabancı statüsündedir.

Türkiye ‘de Yabancılar Kanunu adı altında yabancıların haklarını düzenleyen ayrı bir kanun yürürlüğe konulmamıştır. Dolayısıyla Yabancı Hukuku Anayasa, Türk Vatandaşlığı Kanunu ve ilgili Kanunlar aracılığıyla yürütülmektedir.

Her devlet ülkesine girmek isteyen yabancılara karşı sınırlarını kapatmak hak ve yetkisine sahiptir.

“Herkes kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeden ayrılma ve ülkesine geri dönme hakkına sahiptir.” (İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 13/2)

Türk Hukukunda sonradan vatandaşlık kazanılması

TVK madde 9- Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir.

TVK madde 10- Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, bu Kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, aranan şartları taşımak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz.

Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatlerine Dair Kanun’da ikamet ve seyahat özgürlüğünden faydalanmak için Türkiye girişinin kanunen yasak olmayan kişilerden olunmasını ve Pasaport Kanununa uygun şekilde ülkeye giriş yapılmış olmasını temel ilke olarak benimsemiştir.

Yabancı öğrencilere, Türk ile evli olan yabancılara, Türkiye’de ikamet izni almış olan yabancının eşine, çalışma amacıyla gelen yabancıya, turizm amacıyla kısa süre gelen yabancıya özel ikamet tezkeresi verilebilmektedir. Süresi dolan ikamet tezkeresi üzerine en çok dört kez uzatma işlemi yapılabilir. Bu durumda 5’er yıllık ikamet tezkeresi alan bir yabancı 20 yıl için uzatma hakkını kullanabilecektir.

Türk vatandaşlığını kazanma talebinde bulunan bir yabancı başvuru için aranan ikamet süresi içinde toplam on iki ayı geçmemek üzere Türkiye dışında bulunabilir. Türkiye dışında geçirilen süreler bu Kanunda öngörülen ikamet süreleri içinde değerlendirilir.

İkamet tezkeresi talebi reddolan yabancı kendiliğinden ülkeden ayrılmazsa sınır dışı edilir. Yabancılar hukuku ile ilgili Eskişehir yabancılar avukatları ile iletişime geçebilirsiniz.

Bağımsız çalışacak yabancılara, Türkiye’de en az beş yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet etmiş olmaları koşuluyla Bakanlıkça bağımsız çalışma izni verilebilir.

Yabancının toplam altı ayı geçmemek şartıyla Türkiye dışında bulunması çalışma süresini kesmez. Ancak Türkiye dışında geçirilen zaman çalışma süresinden sayılmaz. Türkiye’de bulunmasına rağmen ikamet tezkeresini altı aydan fazla süreyle temdit ettirmeyerek ihmalde bulunan yabancının ikameti çalışma izinleri açısından kesinti sayılır.

Yabancılar Hukuku çerçevesinde Türkiye’de çalışma izni başvurusu

Yabancılar, ilk çalışma izni başvurularını bulundukları ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluklarına yapar. Konsolosluk, bu başvuruları doğrudan Bakanlığa iletir. Bakanlık, ilgili mercilerin görüşlerini alarak 5 inci maddeye göre başvuruları değerlendirir; durumu uygun görülen yabancılara çalışma izni verir. Yabancılar, konsolosluklardan almış oldukları çalışma izinlerinde belirtilen süre kadar Türkiye’de kalıp çalışabilir. Türkiye’de geçerli ikamet izni olan yabancılar veya bunların işverenleri başvurularını Bakanlığa yurt içinden de yapabilir. Usulüne uygun olarak yapılan başvurular, belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla Bakanlık tarafından en geç otuz gün içinde sonuçlandırılır.

Çalışma izni başvurusunun reddedilme sebepleri :

İş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler ve istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişikliklerinin çalışma izni verilmesine elverişli olmaması,

Başvurulan iş için ülke içinde, dört haftalık süre içerisinde o işi yapacak aynı niteliğe sahip kişinin bulunması,

İçişleri Bakanlığının olumsuz görüş bildirmesi,

Yabancının çalışmasının millî güvenlik, kamu düzeni, genel asayiş, kamu yararı, genel ahlâk ve genel sağlık için tehdit oluşturması, hallerinde reddedilir.

Red kararına karşı tebliğden itibaren 30 gün içinde Bakanlığa itiraz ve itiraz üzerine verilen karara karşı ya da zımni red halinde de İdare Hukuku hükümleri doğrultusunda süresi içinde idari yargıda dava açma hakkı vardır.

Çalışma vizesi süreli, süresiz ve bağımsız olmak üzere üç çeşidi bulunmaktadır.

Yabancıların Türk Vatandaşlığını kazanması sonradan Türk Vatandaşlığının kazanılması şeklinde olur. Sonradan Türk Vatandaşlığının kazanılması yetkili makam kararı ile veya evlat edinmeyle ya da seçme hakkının kullanılması yoluyla gerçekleştirilir.

Yetkili Makam Kararıyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, Kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Türk vatandaşlığı hakkının kazanılması için kişilerin belli şartları taşımaları gerekmekle birlikte bu şartlara sahip olan kimselere vatandaşlığı kazanmak için mutlak bir hak kazandırmamaktadır.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılar vatandaşlık için;

• Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
• Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,
• Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,
• Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
• İyi ahlak sahibi olmak,
• Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,
• Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
• Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak, şartları aranır.

Türk Vatandaşlığı kazanmak isteyen yabancılarda, yukarıda sayılan şartlarla birlikte, taşıdıkları devlet vatandaşlığından çıkma şartı da aranabilir. Yetkili makamın bu taktiri kullanmasına ilişkin esasların nasıl tespit edileceğine Cumhurbaşkanı ve ilgili bakanlıklar karar vermektedir.

Türk Vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller :

Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından kanunen ve yargısal olarak engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile aşağıda belirtilen yabancı kimseler Türk vatandaşlığını kazanabilmektedirler:

• Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.
• Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler.
• Göçmen olarak kabul edilen kişiler.
• Yabancılar hukuku

Türk Vatandaşlığının yeniden kazanılmasından ikamet şartı aranmaması halleri:

Millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla aşağıda belirtilen kişiler Türkiye’de ikamet etme süresine bakılmaksızın, Türk Vatandaşlığı Cumhurbaşkanı kararıyla yeniden kazanabilirler:

Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler.

Ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden Kanunun 21’inci maddesinde öngörülen süre içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar. (27 nci madde uyarınca ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler.)
Kanunun 29’uncu maddesi uyarınca Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Cumhurbaşkanı Kararı ile, Kanunun 34’üncü maddesi uyarınca Türk vatandaşlığını kaybedenler yine Cumhurbaşkanı Kararı ile, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler.

Türk Vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması

Bir Türk vatandaşı ile evlenme tek başına Türk Vatandaşlığı hakkı kazanmak için yeterli değildir. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde;

– Aile birliği içinde yaşama,

– Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,

– Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları aranır.

Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde Aile birliği içinde yaşama şartı aranmaz. Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.

Türkiye’ de Oturma İzni Çeşitleri

• Kısa dönem ikamet izni
• Aile ikamet izni
• Öğrenci ikamet izni
• Uzun dönem ikamet izni
• İnsani ikamet izni
• İnsan ticareti mağduru ikamet izni

Oturma İzni (İkamet İzni) Nereden Alınır ve Kimler Başvurabilir?

İkamet izni almak için yapılacak ilk başvuru online sistem üzerinden, e-ikamet üzerinden yapılmaktadır. Bu başvuru ön başvuru niteliği taşımakta olup ikamet izni almak için randevu dahilinde oturulmak istenen yerdeki Göç İdaresi Müdürlüğü’nden alınır.

Göç İdaresi Müdürlüğü, gerekli gördüğü takdirde gerekli mercilerden de görüş alarak ikamet izni başvurusunu red, onay veya iptal şeklinde karara bağlayacak ve sonuç hakkında bilgilendirme yapacaktır.

Oturma izni için yapılacak başvuru, belirlenen vize süresinden fazla Türkiye’de bulunmak amacıyla oturma izni alacak olan yabancı uyruklu kişi tarafından bizzat yapılabilir. Ancak isteğe bağlı olarak vekil aracılığı ile başvuru yapmak mümkündür.

Oturma izni randevusu, e-ikamet üzerinden ikamet izni başvurusu formu tamamlandıktan sonraki adımda alınabilmektedir. Sistem, İl Göç İdaresi Müdürlüğü ile uygun gün ve saat seçmeniz ile birlikte randevunuzu işleme alacaktır.

Online sistem üzerinden alınan bu randevu gün ve saatinde Göç İdaresi Müdürlüğünde gerekli belgeler ve doldurulan, imzalanan başvuru formu ile birlikte hazır olunmalıdır.

Oturma İzni (İkamet İzni) Uzatma

Oturma izni, ilk başvurudan itibaren oturma izni çeşidine göre belirli süreler için verilmektedir. Bu sürenin bitimi, ikamet izninin son bulması anlamına gelir. Yasal olarak Türkiye’de oturmaya devam etmek isteyen yabancı uyruklu kişi, oturma izni uzatma başvurusu yapmalıdır.

Uzatma başvurusu, Valiliklere yapılmak ile birlikte mevcut oturma izninin bitmesine en az 60 gün kalmasından itibaren tamamlanmalıdır. Uzatma başvurusu, yabancı uyruklu kişinin bilgilerinin güncellenmesi durumunda randevu ile yapılır. Yabancılar Hukuku ile ilgili 6854 sayılı kanundan bilgi alabilirsiniz.

Güncelleme, İl Göç İdaresi Müdürlüğü aracılığı ile yapıldıktan sonra e-ikamet üzerinden uzatma başvurusu yapılabilir. Ancak yabancı uyruklu kişinin kişisel bilgilerinde bir değişiklik bulunmuyorsa direkt e-ikamet üzerinden uzatma başvurusu yapmak mümkündür.

Başvuru sonrasında başvuru formu yazdırılmalı ve imzalanmalıdır. Yazdırılan bu form gerekli belgeler ile birlikte 5 iş günü içerisinde İl Göç İdaresine ulaştırılmalıdır.

Oturma İzni İptali

Oturma izni almak, belli şartlara bağlanmıştır. Bu şartlar kişinin sosyal ve kişisel özelliklerinin yanı sıra sunduğu belgelerin doğruluğunu ve tam olmasını da kapsar. Eskişehir yabancılar hukuku ve ikamet izni iptali ile ilgili avukatlardan detaylı bilgi alabilirsiniz. Yabancılar hukuku ile ilgili Eskişehir hukuk bürolarından bilgi alabilirsiniz.

Kısa Dönem İkamet İzni İptal Sebepleri

Türkiye’de gayrimenkulü olan, bilimsel araştırma yapmak için gelecek, ticari bir iş kuracak, Türkiye’nin de taraf olduğu anlaşmalar veya yurtdışı öğrenci değişim programları sayesinde eğitim veya benzer amaçlarla gelecek, turizm nedeniyle gelecek, adli veya idari makamların talep ve kararıyla Türkiye’de kalacak, Türkçe öğrenmek için Türkiye’deki kurslara katılacak, Türkiye’de eğitim araştırma için kurslara katılacak, yabancılara kısa dönem oturma izni verilir. Verilen kısa dönem oturma izni aşağıdaki hallerde iptal edilir:

Kısa dönem izni alınması için gerekli şartların mevcut olmaması veya ortadan kalkması.
Kısa dönem izninin belirli bir amaç doğrultusunda kullanılmak için verilip bu amacın dışında kullanılması.
Yabancı ile ilgili olarak çıkmış sınır dışı etme veya ülkeye giriş yasağı kararının olması.
Yurt dışında fazla süre bulunması nedeniyle hakkında ihlal kararı verilmesi.

Yabancılar Hukuku Yabancılar Hukuku Yabancılar Hukuku Yabancılar Hukuku 

Saygılarımızla
Avukat Oğuz Özdemir Hukuk ve Danışmanlık Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda Yabancılar ve Vatandaşlık Hukuku kategorisinde yer alıp, Yabancılar ve Vatandaşlık Hukuku Avukatı tarafından hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için büromuzla veya avukat bir meslektaşımız ile bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz. İletişim için tıklayınız.

Bu internet sitesindeki her türlü bilgi Eskişehir Barosuna kayıtlı Oğuz Özdemir Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır. Bu Makale Eskişehir Yabancılar ve Vatandaşlık Hukuku Avukatı Oğuz Özdemir tarafından onaylandı!