İşyerinin Devri

İşyerinin Devri

İşyerinin devri veya bir bölümünün devri İş Kanunu’nun 6. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre işyerinin bütün olarak veya bir bölümünün hukuki işlem ile başka birisine devri mümkündür. Devir halinde, başkaca bir işleme gerek olmadan işyerinde veya bir bölümünde devir anına dek var olan iş sözleşmeleri tüm hak ve borçları ile birlikte devralan kişiye geçer. Devir işleminin tamamlanması ile devralan kişi işveren niteliğini kazanır.

Miras yoluyla geçme dışındaki hukuki işlemlerden kaynaklanan tüm işyeri devirleri İş Kanunu m.6 kapsamındadır. Kanunun gerekçesinde işyerinin geçici veya süreli olarak başkasına devredilmesi hallerinde de bu hükmün uygulama alanı bulacağı belirtilmiştir.

İşyerinin veya Bir Bölümünün Devrinin Şartları

Eski işveren, işyerindeki yönetim yetkisini başka bir işveren lehine kaybetmeli ve iş sözleşmesinin tarafı olma sıfatı son bulmalıdır.
İşyerinin veya bir bölümünün devri hukuki bir işleme dayalı olmalıdır.
İşyerinin veya bir bölümünün devrinden sonra işyerindeki faaliyetler devam etmelidir.

a)İşyerinin Bir Bütün Olarak Devri

İşyerinin bir bütün olarak devrinde devir anına kadar var olan iş sözleşmeleri ile işyerinin aktifi, pasifi ve tüm unsurları ile birlikte bir hukuki işleme dayanarak bir işverenden başka bir işverene geçirilmesi söz konusudur. İşyerinin maddi ve maddi olmayan unsurlarının tamamının geçirilmesi zorunlu değildir; ancak işyerinin teknik amacının devam ettirilmesi için gerekli olan maddi ve maddi olmayan unsurların geçirilmesi gerekmektedir.

İş sözleşmesinin devralan işverenle devam etmesi için işyeri faaliyeti özdeş olmalı ve devamlılık olmalıdır. İşyerinin devralınan andakinden çok farklı bir amaçla kullanılması halinde bir işyerinin devri değil malvarlığı devri söz konusu olur.

b)İşyerinin Bir Bölümünün Devri

İşyerinin bir bütün olarak değil de yalnızca bir bölümünün devri halinde kısmi devir söz konusu olur. Bu devir şeklinde de devir anına dek var olan iş sözleşmeleri tüm hak ve borçları ile birlikte devralan kişiye geçer.

İşyerinin bir bölümünün devrinden sonra devredilen bölüm bağımsız bir bölüm olarak varlığını sürdürebileceği gibi mevcut bir işyeri kapsamına girebilir veya farklı işverenlere ait işyerlerinin aynı faaliyet alanındaki bölümleri bir başka işveren tarafından devralınarak bu bölümler tek bir işyeri olarak faaliyetlerini devam ettirebilir.

İşyerinin işçilerinin bir kısmının veya işyerinin bir bölümünün işçilerinin başka bir işverene geçirilmesi işyerinin bir bölümünün devri olarak değerlendirilemez.

İşyerinin bir bölümünün devrinde iş sözleşmesinin devralan işverenle devam etmesi için unsurlarının özdeş veya yakın bir teknik amaçla kullanımına devam edilmelidir. Bu bakımdan önem taşıyan maddi ve maddi olmayan unsurların devralan işverene geçirilmesi gerekir.

İşyeri Devrinin Unsurları

İşyeri, maddi unsurlardan, maddi olmayan değerlerden ve işgücünden oluşan, teknik amaçla organize edilmiş bir bütündür. Bu unsurlardan biri veya bir kısmı devredildiğinde ortada işyerinin devrinin bulunup bulunmadığının saptanması gerekmektedir. Bir işyerinin devrinden bahsedilebilmesi için faaliyet halinde iken bütün tesisat ve işçileri ile birlikte diğer bir işveren tarafından devir alınması veya o işverene intikal etmesi şartının yerine gelmesi gerekmektedir.

Bir işyerinin devri demek onun bütün hukuki neticeleriyle birlikte, yani aktifi ve pasifi, işçisi ve tesisatı ile birlikte faaliyet halinde bir başkasına geçmesi demektir. Bu şekilde yapılan bir devir anlaşması, çalışanların hizmet akitlerinin kesintisiz olarak devamı, yani yeni işverenin bu akitleri tanımasını kapsayacağından el değiştirme sayılacaktır. Aksi halde, ilk işveren çalışanlarının iş akdini feshederek faaliyetini tatil etmişse ortada kanuna uygun bir işyeri kalmamış olacaktır. İşyeri niteliği olmayan böyle bir binanın, tesisatın ve makinelerin başkasına satılması veya kiralanması ise özel hukuk kapsamında mülkiyetin veya kullanım hakkının devredilmesi anlamına gelecektir.

Yapılan işyerinin devri işlemi sonucunda artık işveren sıfatının da değişmiş olması gerekmektedir. Nitekim işyerini devralan kişi yeni işveren sıfatına sahip olacak kişidir.

Bir işyeri devrinden söz edebilmek için iş yerini veya bir bölümünü ifade eden ekonomik birliğin bu kimliğini koruyarak devredilmesi gerekir. Dolayısıyla kimliğini koruyarak ekonomik birliğin devrinde önemli olan devredilen üretim faktörleri arasında işlevsel bağlılığın korunması ve başka organizasyon yapısına dahil olunduğunda, devralanın bu yolla aynı tür ekonomik faaliyeti devam ettirmesi gereklidir.

Bir diğer unsur ise işyeri devri işlemi sonucunda işçinin çalıştığı mevcut işyerinin değişmemesi, fiziki olarak aynı kalması gerekmektedir. Nitekim devir sonucunda yalnızca işveren sıfatı değişmiş olacak, işçi ve işyeri tanımına sahip kişi ve mekanlar aynı kalmaya devam edecektir.

Son olarak sözleşmesi devredilen işçilerle işin niteliği ve sürekliliği açısından işyeri veya işyeri bölümünün aynen faaliyetlerini sürdürmeye devam etmesi gerekmektedir.

İşyerinin veya Bir Bölümünün Devrinin Hukuki Sonuçları

İşyerini veya işyerinin bir bölümünü devralan işveren, hizmet süresinin esas alındığı işveren hakları bakımından işçilerin devreden işveren ile çalışmaya başladığı tarihi esas alır.

İşyerinin veya işyerinin bir bölümünün devri halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlar bakımından devreden işçinin devralan işçi ile birlikte sorumluluğu söz konusudur. Devreden işverenin bu sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl boyunca sürer.

İşyerinin veya işyerinin bir bölümünün devri tek başına devreden veya devralan işverenin iş sözleşmesini feshetmesi sebebi olamaz. Aynı şekilde işçi için de işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devri fesih için haklı sebep değildir.

Yukarıdaki hukuki sonuçlar işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devrinin iflas dolayısıyla malvarlığının tasfiyesinin sonucu olduğu haller bakımından geçerli değildir.

Çalışanlar Açısından İşyerinin Devri

Ticari işin sürdürülmekte olduğu işyerleri bütünü ile devire ya da satışa konu olabilmektedir. Şirketlerin bölünme ve birleşmeleri, şirket devir almalar da hukuken işyerinin devri olarak değerlendirilebilmektedir. Bu noktada ana kriter işletmenin ekonomik bir bütün olarak devir edilmiş olmasıdır.

Ticari işletmenin sahibi işyerini bütünü ile kapatarak işe son vermesi halinde işletme hukuki varlığını sona erdirmektedir. Dolayısıyla çalışanların da iş akitleri sona erecektir.

İşyerinin devrinde ise ticari işletme hukuki varlığını sürdürmekte olduğundan çalışanların iş akitlerinin sona erdiğinden söz edilemeyecektir.

İşyerinin devrinde işveren değişmektedir. Devir alan işyerinin sahibi olmuştur. Dolayısıyla işyerinde kayıtlı bulunan bütün donanım çalışanlarla birlikte işyerini devir alana geçmiştir. Devir alan da mevcut iş akitleri için işveren sıfatını almıştır.

İşletme sahibinin işyerini satması ya da devir etmesi ticari bir karardır. İşveren bu kararı özgürce alabilmektedir. Ancak işveren, işyerini devir kararına dayalı olarak çalışanların iş sözleşmelerini fesih edemez. İşyerini devir alan işveren de işyerinin devri nedeni ile iş akitlerinin topluca fesih edemez. Çünkü, işyerinin devri iş akdinin haklı veya geçerli fesih nedeni değildir.

Bu durumda işyerinin devri aşamasında devir eden veya devir alan işveren tarafından devir nedeni ile iş akitleri fesih edilemeyecektir. Çalışanların iş akitlerinin fesih edilebilmesi için her bir çalışan açısından İş Kanunu hükümleri gereğince haklı/geçerli nedenlerin gerçekleşmesi gerekmektedir.

İşyerleri devir edilirken çalışanlar endişeye kapılmakta ve kıdem tazminatlarını almak istemektedirler. Bu mümkün değildir. İşyerinin devrinde iş akdi devam ettiği için salt işyeri devri nedeni ile çalışanların kıdem tazminatı hakları da doğmayacaktır.

Çalışanların kıdem tazminatı hakları, her birinin iş akitlerinin sonlandırıldığı noktada doğacak, işyerinin devri öncesi ve sonrası çalışma/kıdem sürelerinin toplanması ile kıdem tazminatları belirlenecektir.

İşyerini devir eden işveren, devir nedeni ile çalışanlara karşı tahakkuk etmiş işçilik alacakları ve kıdem tazminatlarının sorumluluğundan kurtulmamaktadır.

Devir tarihine kadar tahakkuk etmiş bulunan işçilik alacaklarından devir eden işveren iki yıl boyunca devir alan işverenle birlikte sorumlu olacaktır.

Kıdem tazminatları açısından bir süre sınırlaması getirilmemiştir. Ama devir alan ve devir eden işverenlerin müteselsil sorumluluğu da söz konusu değildir. İşyerini devir alan işveren işyerinin devri öncesi ve sonrası tüm çalışılan süreye ilişkin kıdem tazminatlarından sorumludur.

Devir eden işveren ise, devir tarihine kadar işlemiş kıdem ve devir tarihindeki ücret baz alınarak hesaplanacak kıdem tazminat tutarından devir alan işverenle birlikte sorumludur.

Saygılarımızla
Avukat Oğuz Özdemir Hukuk ve Danışmanlık Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda Hukuk Bülteni kategorisinde yer alıp, Hukuk Bülteni Avukatı tarafından hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için büromuzla veya avukat bir meslektaşımız ile bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz. İletişim için tıklayınız.

Bu internet sitesindeki her türlü bilgi Eskişehir Barosuna kayıtlı Oğuz Özdemir Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır. Bu Makale Eskişehir Hukuk Bülteni Avukatı Oğuz Özdemir tarafından onaylandı!