İstirdat Davası

İstirdat Davası

Kendisine karşı ilamsız icra takibi yapılmış olan borçlu, ödeme emrine itiraz etmemiş veya itiraz etmiş olup da itirazının icra mahkemesince kaldırılmış olması nedeniyle kesinleşen icra takibine rağmen, borçlu olmadığını düşünüp istirdat davası açabilir.

Borçlu menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise, ödemiş olduğu paranın kendisine geri verilmesi için alacaklıya karşı istirdat (geri isteme) davası açabilir. İstirdat davası cebri icra tehdidi sonucunda sebepsiz olarak alındığı ileri sürülen paranın, alacaklıdan geri alınması için açılan bir eda davasıdır.

İstirdat davasının hukuki amacı; kişinin borcu olmamasına karşın icra tehdidi altında ödediği paranın geri alınmasını, zarar görmemesini sağlamaktır. İşbu davanın hukuki dayanağı ise 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 72. maddesidir.

İİK m.72 ”Takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan şahıs, ödediği tarihten itibaren bir sene içinde, umumi hükümler dairesinde mahkemeye başvurarak paranın geriye alınmasını isteyebilir.”

İstirdat Davası Dava Şartları

İadesi talep edilen paranın icra takibi sırasında ödenmiş olması gereklidir.

(İstirdat davasının davacısı aleyhinde yapılan icra takibi sonucunda para borçlu veya onun adına 3.kişi tarafından icra dairesine ödenmiş ya da borçlunun malları haczedilip, satılması suretiyle para tahsil edilmiş olabilir. İstirdat davası açılabilmesi için paranın icra veznesine veya haricen alacaklıya ya da vekiline ödenmiş olması yeterlidir. İcra veznesine ödendi ise şayet paranın icra veznesine girmesi yeterli olup alacaklıya ödenmiş olması şart değildir. Zamanaşımına uğramış bir borcu icra takibi esnasında ödeyen borçlu, ödediği parayı istirdat davasına konu edemez. Para, icra takibi esnasında ödenmiş olmalıdır. Zira icra takibi kesinleşmeden yapılan ödemeler hakkında geri alım davası açılamaz.)

Borcun cebri icra tehdidi altında ödenmesi gereklidir.

(İcra dairesine yapılmış olan ödemenin borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi veya itirazının kesin olarak kaldırılması nedeniyle kesinleşmiş olan icra takibi sonucunda söz konusu parayı nakit olarak ya da mallarının haczedilerek satılması sonucunda cebri icra tehdidi altında ödemek zorunda kalmış olması gerekmektedir. Borçlu hakkında kesinleşmiş olan takip, ilamlı ise; kural olarak kesinleşen bu takip sonucunda ödenen para hakkında istirdat davası açılamaz. )

• Borçlu gerçek sorumlusu olmadığı bir borcu ödemiş olmalıdır.
• Paranın geri istenebilmesi için söz konusu paranın maddi hukuk bakımından geri istenmesi mümkün olmalıdır. TBK m.81 gereği hukuka veya ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla verilen şey geri istenemez. )
• Dava, borcun ödenmesini takiben bir yıl içinde açılmalıdır.

İstirdat Davası Zamanaşımı

İcra İflas Kanunu’nun 72/7 maddesine göre takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan borçlu, ödediği tarihten itibaren bir yıl içinde, dava açarak paranın geriye alınmasını isteyebilir. Bir yıllık dava açma süresi zamanaşımı değil hak düşürücü süredir. Hak düşürücü süre olmasından sebeple dava açma süresi mahkemece resen gözetilir. Uyuşmazlık konusu olan borç taksitle ödenmiş ise son taksitin ödenmesinden itibaren bir yıl içinde dava açılmalıdır. Bir yıllık dava açma süresini kaçıran borçlu sebepsiz zenginleşme davası açabilir.

İspat Yükü

İstirdat davası iki şekilde açılmaktadır. İlk olarak, derdest bir menfi tespit davası sırasında, icra takibine konu alacak cebri icra tehdidi ile borçlu tarafından ödenirse, mahkemenin yargılamaya istirdat davası olarak devam etmesi gerekmektedir. İkincisi ise borçlu icra takibine itiraz etmemiş, menfi tespit davası açmadan icra takibine konu borcu ödemiş ise istirdat davası açabilmektedir.

İstirdat davasında ispat yükü kural olarak davacı durumunda olan borçluya düşmektedir. Davacı istirdat davasında yalnız paranın verilmesinin gerekmediğini ispata mecburdur. Davacı borcu bulunmadığını, borcun hükümsüz olduğunu veyahut borcun sona erdiğini ispatlayacaktır. Alacaklının, alacağının varlığını ispatlama yükümlülüğü yoktur.

Görevli Mahkeme

Bu davada göreve ilişkin özel bir düzenleme bulunmadığından dava genel mahkemelerde açılır. Hangi mahkemelerin görevli olacağı taraflar arasındaki hukuki ilişkinin türüne göre belirlenir. Taraflar arasındaki hukuki uyuşmazlığın niteliğine göre istirdat davası Asliye Ticaret Mahkemesi, Sulh Hukuk Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi vb. mahkemelerde açılmaktadır.

Yetkili Mahkeme

İcra takibini yapan icra dairesinin bulunduğu yerde açılabilir, ayrıca alacaklı-davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Birden fazla alacaklı-davalı varsa herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Burada seçimlik yetki kuralı bulunmaktadır.

İcra İnkar Tazminatı

Kişinin gerçekte borçlu olduğu halde istirdat davası açarak borçlu olmadığını iddia etmesi halinde icra inkar tazminatından söz edilir. Aslında borçlu olduğunu bilen ve fakat istirdat davası açarak borçlu olmadığını iddia eden kişilerin borçlu olduğunun tespiti halinde, borcunu inkar eden kişi hakkında icra inkar tazminatına hükmolunur. Söz konusu kişinin geri isteme davasında talebini reddeden mahkeme tarafından alacaklıya icra inkar tazminatı talebinde bulunma hakkı tanınır. İşbu tazminat gereği alacaklı, borçludan borcun asgari %20’si oranında icra inkar tazminatı talep edebilecektir. Dava ile ilgili Eskişehir icra avukatlarından bilgi alabilirsiniz.

Saygılarımızla
Avukat Oğuz Özdemir Hukuk ve Danışmanlık Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda İcra ve İflas Hukuku kategorisinde yer alıp, İcra ve İflas Hukuku Avukatı tarafından hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için büromuzla veya avukat bir meslektaşımız ile bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz. İletişim için tıklayınız.

Bu internet sitesindeki her türlü bilgi Eskişehir Barosuna kayıtlı Oğuz Özdemir Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır. Bu Makale Eskişehir İcra ve İflas Hukuku Avukatı Oğuz Özdemir tarafından onaylandı!