İşten Çıkartılan İşçilerin Hakları Nelerdir?

İşten Çıkartılan İşçilerin Hakları Nelerdir?

İşçi hakları, işveren tarafından tek taraflı olarak yapılan sözleşme iptalinden sonra ortaya çıkmaktadır. İşçi ve işverenleri yakından ilgilendiren İşten çıkarma yasağı, bir diğer adıyla fesih yasağı için sona gelindi. Pandemi sürecinde vatandaşların ekonomik açıdan mağduriyetlerini engellemek üzere uygulamaya geçen bu kısıtlama uzatılmaz ise 30 Haziran 2021 Çarşamba günü dolmaktadır.

İşten çıkarılma durumunda ve belirli şartlara bağlı olarak işçi alacaklı konuma gelmektedir. İşten çıkarılan işçilerin hakları 4857 sayılı iş kanunda düzenlenmiştir. İşten çıkarılma durumunda işten çıkarılan işçinin hakları nelerdir ve haklarını alabilmek için takip edebilecekleri hukuki yollar merak edilmektedir.

Bu makalemizde işçi hakları ana başlıkları ile açıklanacaktır. İş hukukundan kaynaklı davalar teknik nitelikte olması nedeniyle hukuki bilgi olmadan yürütüldüğünde gerek işçi gerekse işveren yönünden hak kaybının yaşanabildiği davalarıdır. Bazı konular iş hukuku mevzuatında yer almaması nedeniyle Yüksek Yargıtay’ın içtihatları ile çözümlenmektedir. Hak kayıplarının oluşmaması için mevzuat yanında Yargıtay kararlarına da hakim olan iş hukuku alanında uzman olan bir avukattan yardım alınmasını tavsiye ederiz.

İş Davalarında Dava Şartı Olarak Zorunlu Arabuluculuk

Bazı uyuşmazlıklar yönünden iş mahkemesine dava açılmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu bulunmaktadır. Zorunlu arabuluculuk, bu uyuşmazlıklar açısından dava şartı olup ara buluculuğa gitmeden açılan davalar iş mahkemesi tarafından reddedilecektir.

Zorunlu arabuluculuk kapsamındaki davalar; Kıdem, ihbar, kötü niyet tazminatları, Ücret alacağı (maaş), fazla çalışma ücreti veya yıllık ücretli izin alacakları, genel tatil ücretleri, milli ve dini bayram tatil ücretleri, İşe iade davası, İşçi ile işverenin birbirine hakaret etmesinden kaynaklanan tazminat davalarıdır. Bunların dışında kalan tüm iş hukukundan kaynaklanan davalar doğrudan iş mahkemesinde açılabilecektir. Arabuluculuk başvurusu şirket merkezi veya işçinin çalıştığı yerde yapılabilir. Örneğin Eskişehir ilinde çalışan işçiler Eskişehir Arabuluculuk Bürosuna işçilik alacakları için başvurabilir. Arabuluculuk başvuru tutanağında hangi alacak kalemlerine ilişkin başvuru yapılacağı seçilebilmekte olup bu sebeple açılacak iş davasında talep edilecek alacak kalemlerinin mutlaka seçilmesi gerekmektedir.

İşe İade davası

İş sözleşmesini feshetmek isteyen işveren; feshi yazılı olarak bildirmek, feshin gerekçesini açıkça belirtmek, feshe bağlı olarak ortaya çıkan tüm hakları fesih tarihinde işçiye ödemekle yükümlüdür. İş güvencesi altında çalışırken, işçinin iş sözleşmesinin, geçerli herhangi bir nedene dayandırılmadan, feshedilmesi durumunda, İş Kanunu’nun 20.maddesine göre; fesih sebebinin gösterilmemesi ya da gösterilse de kanuni bir geçerliliği olmadığı durumlarda, fesih bildirim tebliğinden itibaren, 1 ay içinde, iş mahkemesine dava açılır. İşe iade hükümlerinden yararlanılabilmesi için; söz konusu işyerinde en az “30” işçi çalıştırılıyor olması, iş sözleşmesi feshedilen işçinin ilgili işverene bağlı çalışma süresinin en az “6” ay olması (yeraltı işlerinde çalışan işçilerde bu şart aranmaz), halinde iş mahkemesine başvurularak dava açılması gerekmektedir.

Kıdem Tazminatı Alacağı

Kıdem tazminatı; herhangi bir işyerinde çalışan işçinin, işten ayrılması durumunda, çalıştığı süre için, işyerine harcadığı emeğin karşılığı olarak alması gereken kanuni hakkıdır.1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine göre çalışanlara belirli şartlarla kıdem tazminatı ödenmektedir. Kıdem tazminatı alacağı işçiye en az 1 yıl olmak şartıyla çalıştığı her yıl için 30 günlük ücreti tutarında ödenen tazminattır. Kıdem tazminatı için, işçinin o işyerinde, en az 1 yıl süreyle çalışmasının yanında, bazı şartlar da oluşturulmalıdır. Bu şartlar;

• İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle,
• İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması benzeri nedenlerle,
• Askerlik veya kadın işçinin evliliği nedeniyle,
• Emeklilik hakkını kazanması veya bu kapsamda gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması (8.9.1999 öncesi girişli ve 15 yıl 3600 prim gününü dolduran işçi için) durumunda,
• İşçinin vefat etmesi sonucu kıdem tazminatı ödenmektedir.

İhbar Tazminatı Alacağı

İşçi veya işveren, belirsiz süreli iş sözleşmesini sonlandırdığında kanunda belirtilen sürelere uymak zorundadır. Taraflardan biri bu süreye uymadığı takdirde ihbar tazminatı ödemek durumundadır. İhbar tazminatına dair tüm konulara 4857 sayılı İş Kanunu’nda, 17. maddede yer verilir. İhbar tazminatı, bilinenin aksine yalnızca işverenin ödediği bir tazminat türü değildir. İşçi, iş sözleşmesini feshettiğini bildirdikten sonra o iş yerinde çalıştığı süreye göre ihbar süresine sahiptir. Eğer işçi, ihbar süresi bitmeden işi bırakırsa işverene ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

İhbar süresinin amacı, taraflardan birinin iş sözleşmesini aniden feshetmesi halinde diğer tarafın mağdur olmasını engellemektir. İşçi, işten ayrılmak istediğini işverene bildirdiğinde işveren, bu ihbar süresi içinde yeni bir işçi arayışına girebilir. Aynı şekilde, işveren işçiyi işten çıkaracağını önceden bildirdiğinde işçi, ihbar süresi içinde kendine yeni bir iş arayabilir.
İhbar tazminatı, haklı bir sebebi olmadığı halde işten ayrılacak işçinin veya haklı bir nedeni olmadığı halde işçiyi işten çıkaran işverenin, karşı tarafa önceden ihbarda bulunmaması nedeniyle ödemesi gereken bir tazminattır. Avukat Oğuz Özdemir olarak Eskişehir İş Hukuku alanında müvekkillerimize hizmet vermekteyiz.

Genel Olarak İş Mahkemesinin Görevine Giren Dava Türleri

İşçi tarafından açılacak kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı gibi tazminat alacaklarına ilişkin davalar, Ücret alacağı, fazla mesai alacağı, yıllık ücretli izin alacağı gibi alacak kalemlerine ilişkin davalar, İş kazasından kaynaklı maluliyet veya ölüm nedeniyle tazminat davaları, Yaşlılık aylığına veya emekliliğe hak kazanıldığına ilişkin tespit davaları, hizmet tespiti, maluliyetin tespiti, iş kazasının tespiti gibi tespit davaları, İşe iade davaları, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) veya Türkiye İş Kurumunun taraf olduğu iş ve sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin davalar (İdari para cezalarına itirazlar ve 5510 sayılı Kanunun geçici 4. maddesi kapsamındaki uyuşmazlıklar iş mahkemeleri tarafından bakılmamaktadır.) Özel kanunlarca yetkili kılınan davalar,

İşsizlik Maaşı
Sigortalı işsizlere yasada belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için belirli süre ve miktarda yapılan ödemedir.

İşsizlik Ödeneğinden Yararlanmak İçin: Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak, Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak, Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak, Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak gerekmektedir.

İşsizlik Ödeneğinin Süresi

Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;
600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.

Saygılarımızla

Eskişehir Avukat Oğuz Özdemir 

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için büromuzla veya avukat bir meslektaşımız ile bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz. İletişim için tıklayınız.

Bu site sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, sitede yer alan bilgilendirmeler Türkiye Barolar Birliğinin ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır.

Saygılarımızla
Avukat Oğuz Özdemir Hukuk ve Danışmanlık Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda Hukuk Bülteni kategorisinde yer alıp, Hukuk Bülteni Avukatı tarafından hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için büromuzla veya avukat bir meslektaşımız ile bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz. İletişim için tıklayınız.

Bu internet sitesindeki her türlü bilgi Eskişehir Barosuna kayıtlı Oğuz Özdemir Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır. Bu Makale Eskişehir Hukuk Bülteni Avukatı Oğuz Özdemir tarafından onaylandı!