İşçinin Çalışma Süresi

İşçinin Çalışma Süresi

Çalışma süresi, işçinin çalıştığı işte geçirdiği süredir. Çalışma süresi kavramı sadece işçinin fiilen çalıştığı süreyi ifade etmez; işçinin emir ve talimatı altına girdiği andan çıktığı ana kadar geçen süre çalışma süresi olarak kabul edilir.

İş Süresinden Sayılan Haller 

1. Madenlerde, taş ocaklarında yahut her ne çeşit olursa olsun yer altında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler
2. İşçilerin işveren tarafından iş yerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler
3. İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler
4. İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işveren ile ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler
5. Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için öngörülen toplam 1 buçuk saatlik izin süresi
6. Demiryolları, Karayolları ve köprülerin yapılması korunması ya da onarım ve tadili gibi işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler çalışma süresinden sayılır.

Ancak işin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süreler çalışma süresinden sayılmaz. Bu nedenle araçlarda geçen süre çalışma suresinden sayılabilmesi için yapılan işin niteliği topluca götürüp getirmeye gerektiriyor olmalıdır. Avukat Oğuz Özdemir olarak Eskişehir ilinde işçi ve işverenlere avukatlık hizmeti vermekteyiz.

Normal Çalışma Süresi

Haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Taraflar sözleşmeler veya işyeri iç yönetmeliği niteliğindeki düzenlemeler ile haftalık çalışma süresini aşmamak kaydıyla günlük çalışma süresini her gün için farklılık kararlaştırabilirler. Ancak günlük çalışma süresinin 11 saati aşmaması gerekir.

Yoğunlaştırılmış İş Haftası

İşçinin 45 saatlik süreye aşarak yaptığı çalışma dönemine yoğunlaştırılmış iş haftası denir. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Böyle bir durumda işçinin bir haftalık dönem içerisinde çalışması 60 saate kadar çıkabilir. Bu durumda 2 aylık denkleştirme süresi içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi normal haftalık süresi olan 45 saati aşamaz. Yani işçinin herhangi bir haftalık çalışması 45 saat üzerinde olsa bile 2 aylık dönem içerisinde ortalamasının 45 saatten fazla olmaması gerekir. Söz konusu denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.

Fazla Çalışma Süresi 

Fazla çalışma, kanunda yazılı koşullar çerçevesinde yasal olan haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. Fazla çalışmanın olması halinde her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Fazla Çalışma Yaptırılamayacak İşler

• Sağlık kuralları bakımından günde en çok 7,5 saat çalışılabilecek veya 7,5 saatten az çalışmayı gerektiren işler
• Gece sayılan gün döneminde yürütülen işler
• Maden ocakları, kablo döşenmesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi işlerin yer veya su altında yapılanları

Fazla Çalışma Yaptırılamayacak Kişiler 

• On sekiz yaşını doldurmamış işçiler
• Gebe ve yeni doğum yapmış ve emziren işçiler
• Kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçiler
• İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının el vermediği doktor raporu ile belgelenen işçiler
• Yer altında maden işlerinde çalışan işçiler

Fazla Çalışmanın Belgelenmesi ve İspatı

İşveren fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma sürelerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir suretini işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. Fazla çalışma yaptığını ileri süren işçi bunu ispatlamakla yükümlüdür. İşçi fazla çalışma yaptığını diğer delilerin yanı sıra tanık ile de ispatlayabilir. Fazla çalışma ücretinin ödendiğinin ispat yükü ise işveren üzerindedir.

İlgili Yargıtay Kararları

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 25.12.2014 Tarih ve 2013/7238 Esas – 2014/40353 Karar sayılı kararı “Taraf tanık anlatımları ve mahkemenin kabulüne göre davalı işyerinde haftada 4 gün 12 saat üzerinden çalışma yapıldığı ve 2 gün izin kullanıldığı anlaşılmaktadır. Günlük 12 saat çalışmadan 1,5 saat ara dinlenmesi düşüldüğünde günlük fiili çalışma süresi 10,5 saat olup haftalık çalışma 42 saattir. 42 saatlik haftalık çalışmada fazla mesai söz konusu olamaz. Fazla mesai, haftalık çalışmaya göre belirleneceğinden toplam aylık çalışma süresine göre fazla mesai hesabı hatalıdır. Buna göre davacının fazla mesai talebinin reddi gerekirken kabulü isabetsizdir.”

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 25.09.2018 Tarih ve 2017/25318 Esas – 2018/16565 Karar sayılı kararı “Davacının ücretinin bahşişler dahil hesaplandığı anlaşılmaktadır. Bahşiş/yüzde/parçabaşı ücret ile çalışılma halinde fazla çalışılma ücretinin sadece zamlı kısmının verileceği, Dairemizin yerleşik uygulamasıdır. Mahkemece bahşiş usulü ile çalıştığı kabul edilen davacının, fazla çalışma ücretinin sadece % 50 zamlı kısmının hesaplanıp hüküm altına alınması gerekirken, % 150 zamlı miktarına göre hesaplama yapılan bilirkişi raporuna itibarla alacağın hüküm altına alınması hatalıdır.”

Saygılarımızla

Eskişehir Avukat Oğuz Özdemir 

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için büromuzla veya avukat bir meslektaşımız ile bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz. İletişim için tıklayınız.

Bu site sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, sitede yer alan bilgilendirmeler Türkiye Barolar Birliğinin ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır.

Saygılarımızla
Avukat Oğuz Özdemir Hukuk ve Danışmanlık Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda Hukuk Bülteni kategorisinde yer alıp, Hukuk Bülteni Avukatı tarafından hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için büromuzla veya avukat bir meslektaşımız ile bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz. İletişim için tıklayınız.

Bu internet sitesindeki her türlü bilgi Eskişehir Barosuna kayıtlı Oğuz Özdemir Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır. Bu Makale Eskişehir Hukuk Bülteni Avukatı Oğuz Özdemir tarafından onaylandı!