Tasarrufun İptali Davası

Tasarrufun İptali Davası

Tasarrufun iptali davası 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 277.maddesi ve devamındaki maddelerde düzenlenmiştir. Buna göre alacağını tahsil etme amacıyla icra takibi yoluna başvurmuş ancak tahsil edemeyen alacaklının, borçlunun üçüncü kişilerle yapmış olduğu mal kaçırma amacı taşıyan hukuki işlemlerin iptali için açabileceği dava türü tasarrufun iptali davasıdır.

Tasarrufun İptali Davasının Şartları Nelerdir?

Alacaklının tasarrufun iptali davası açabilmesi için birtakım şartların olması gerekmektedir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz;

• Alacaklı ve borçlu arasında gerçek bir borç ilişkisi olmalıdır
• Alacaklı tarafından açılacak olan tasarrufun iptali davası için gerekli olan öncelikli koşul alacaklı ve borçlu arasında gerçek bir borç ilişkisinin varlığıdır. Bu koşulun amacı davaya konu tasarrufu devralan üçüncü kişinin hukuki güvenliğinin korunmasıdır.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 11.3.2013 Tarih ve 2012/14091 Esas, 2013/3212 Karar sayılı kararı

…Dava konusu temlik tasarrufunun gerçek bir borç ödemesine ilişkin olup olmadığının tespiti bakımından davalı borçlu ile dava dışı Ankara İl Özel İdaresi Atatürk Yetiştirme Yurdu arasındaki yapılan 16.2.2009 tarihli ihale evraklarının tümü (Sözleşme, hakediş raporları, ödeme belgeleri, sözkonusu ihale işinin alt taşoran tarafından yapılıp yapılamıyacağı gibi hususlar) ilgili idareden istenerek,

davalı borçlu … (… Mühendislik), davalı … ve davalı …’in müdürlüğünü yaptığını belirttiği dava dışı … Temizlik Mefruşat İnşaat Nakliyat Tekstil Turizm Spor Malzemeleri Otomotiv San ve Tic Ltd Şti.’nin (Ticari sicil kayıtları istenerek davalı …’in adı geçen şirketle bağı belirlendikten sonra) ticari defterleri üzerinde mali müşavir veya hesap uzmanı bilirkişiye inceleme yaptırılıp rapor alınması, tüm delillerin birlikte değerlendirilmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekir.

• Borçlu hakkında aciz vesikası bulunmalıdır

Aciz vesikası, icra takibi neticesinde borçluya ait haczedilen mallardan elde edilen gelir ile tüm alacağın karşılanamadığı durumlarda alacaklılara verilen bir belgedir. Aleyhinde tasarrufun iptali davası açılacak borçlu hakkında alınmış olan kesin veya geçici aciz vesikası olması gerekmektedir. Ancak alacaklının aciz vesikasını davanın açılması esnasında sunması şart olmayıp davanın devam ettiği süreçte de dosyaya sunabilecektir.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 17.01.2013 Tarih ve 2012/2516 Esas, 2013/224 Karar sayılı kararı “…Dosyaya kesin veya geçici aciz belgesi sunulmamıştır. Bu durumda mahkemece dava şartı olan kesin veya geçici aciz belgesi sunulmaması nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın kabulüne karar verilmesi doğru bulunmamıştır…”

Davaya konu olan hukuki işlemin borcun doğduğu tarihten sonra yapılması gerekmektedir

Dava konusu olup alacaklı tarafından iptali talep edilen hukuki işlemin borcun doğumundan sonra olması gerekmektedir. Bu durum dava açılabilmesi için ön koşul olup mahkemece taraflar ileri sürmeden de re’sen araştırılır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nunu 16.09.2015 Tarih ve 2013/2350 Esas, 2015/1759 Karar sayılı kararı “…Tasarrufun iptali davalarının dinlenebilmesi için borcun, iptali istenen tasarruftan önce doğması dava önkoşulu olup mahkemece res’en araştırılmalıdır. Dava koşulu gerçekleşmediği takdirde işin esası hakkında hüküm kurulamaz.

Somut olayda davalı borçlu Rüstem için davaya konu borç, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 13/10/2010 tarihli ve 2010/17-398 Esas ve 2010/497 Karar numaralı ilamında da benzer şekilde kabul edildiği üzere dava dışı banka ile imzalanan kredi sözleşmesi ile doğmuş olup bu tarihten sonraki borçlu tasarrufları için iptal davası açılması mümkündür…”

Borç hakkında icra takibi başlatılmış ve kesinleşmiş olmalıdır

Alacaklı tarafından tasarrufun iptali davası açabilmesi için borçlu hakkında icra takibi başlatmış olması yetmemekle başlatılan icra takibinin kesinleşmiş olması da gerekmektedir. Aksi takdirde alacaklı tasarrufun iptali davası açamayacaktır. Eskişehir icra avukatı Oğuz Özdemir olarak müvekkillerimize tasarrufun iptali konusunda hizmet vermekteyiz.

Tasarrufun İptali Davası Hangi Mahkemede, Kimler, Ne Kadar Süre İçerisinde Açabilir?

Tasarrufun iptali davasını alacaklı olan davacı, davalı olan borçlu ve/veya tasarrufu devralan 3. kişinin bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesinde açabilecektir. Davalıların ortak bir yerleşim yerleri mevcut değilse davalılardan birinin yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesinde de açılabilecektir.

Dava açma süreleri; İİK madde 278’de yer alan ivazsız tasarrufların iptali için 2 yıl, İİK madde 279’da yer alan acizden dolayı tasarrufun iptali için 1 yıl, İİK madde 280’de yer alan zarar verme kastından dolayı olan tasarrufun iptali davaları için beş yıldır. Bu süre hak düşürücü süredir.

Borçlu adresinde yapılan hacze ilişkin 14.10.2014 tarihli haciz tutanağı İİK’nun 105.madde kapsamında aciz belgesi niteliğinde olduğu, borçlu taşınmazlarının borcu karşılamaya yeterli olmadığı, borcun 2010 yılında başlayan kredi ilişkisinden doğduğu, iptali istenilen tasarrufların bu tarihten sonra 10.09.2014 ve 01.08.2014 tarihinde yapıldığı ve davanın 5 yıllık sürede açıldığı anlaşılmıştır.”

Tasarrufun İptali Davasına Konu Olabilecek Hukuki İşlemler

Tasarrufun iptali davasına konu olabilecek hukuki işlemler İİK m. 278, 279, 280 maddelerinde düzenlenerek 3 ana başlıkta toplanmıştır.

İvazsız tasarrufların butlanı 

Mütat hediyeler müstesna olmak üzere, hacizden veya haczedilecek mal bulunmaması sebebiyle acizden yahut iflasın açılmasından haczin veya aciz vesikası verilmesinin sebebi olan yahut masaya kabul olunan alacaklardan en eskisinin tesis edilmiş olduğu tarihe kadar geriye doğru olan müddet içinde yapılan bütün bağışlamalar ve ivazsız tasarruflar batıldır. Ancak, bu müddet haciz veya aciz yahut iflastan evvelki iki seneyi geçemez (İİK m.278) Konu ile ilgili Eskişehir icra avukatı ekibimizden detaylı bilgi alabilirsiniz.

Aşağıdaki tasarruflar bağışlama gibidir

Karı ve koca ile usul ve füru, sıhren üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) hısımlar, evlat edinenle evlatlık arasında yapılan ivazlı tasarruflar,
Akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler,
Borçlunun kendisine yahut üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartıyla irat ve intifa hakkı tesis ettiği akitler ve ölünceye kadar bakma akitleri.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 14.11.2017 Tarih ve 2015/9261 Esas, 2017/10479 Karar sayılı kararı “…Davalı borçlu… ile davalı … kardeş olduğundan yapılan tasarruf iyiniyet ve bedel farkı gözetilmeksizin bağışlama hükmünde olup iptale tabidir. Yine Kanunun 280/1 ve 2.maddeleri gereğince de taşınmazı satın alan ve borçlunun kardeşi olduğundan 3.kişi, davalının (borçlunun) durumunu ve amacını bilebilecek kişilerdendir…”

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 09.05.2018 Tarih ve 2015/18867 Esas, 2018/4800 Karar sayılı kararı “…davalı 3. kişi olan …’ın davalı borçlunun damadı olması, İİK 278/1 hükmünde belirtilen akrabalık ilişkilerine göre borçlu tarafından yapılan bu bağışın İİK’nun 278/1.-280 maddeleri uyarınca iptali gerektiğinden…”

Acizden dolayı butlan:

Aşağıdaki tasarruflar borcunu ödemeyen bir borçlu tarafından hacizden veya mal bulunmaması sebebi ile acizden yahut iflasın açılmasından önceki bir sene içinde yapılmışsa yine batıl olacaktır (İİK m.279) Bunlar;

• Borçlunun teminat göstermediği evvelce taahhüt etmiş olduğu haller müstesna olmak üzere borçlu tarafından mevcut bir borcu temin için yapılan rehinler,
• Para veya mutat ödeme vasıtalarından gayrı bir suretle yapılan ödemeler,
• Vadesi gelmemiş borç için yapılan ödemeler,
• Kişisel hakların kuvvetlendirilmesi için tapuya verilen şerhler.

Bu tasarruflardan istifade eden kimse borçlunun hal ve vaziyetini bilmediğini ispat ederse açmış olduğu tasarrufun iptali davası dinlenmez.

Zarar verme kastından dolayı iptal 

Malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar verme kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu malî durumun ve zarar verme kastının, işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hâllerde iptal edilebilir (İİK m.280)

Saygılarımızla
Avukat Oğuz Özdemir Hukuk ve Danışmanlık Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda Hukuk Bülteni kategorisinde yer alıp, Hukuk Bülteni Avukatı tarafından hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için büromuzla veya avukat bir meslektaşımız ile bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz. İletişim için tıklayınız.

Bu internet sitesindeki her türlü bilgi Eskişehir Barosuna kayıtlı Oğuz Özdemir Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır. Bu Makale Eskişehir Hukuk Bülteni Avukatı Oğuz Özdemir tarafından onaylandı!